Co trzeba wiedzieć o uczuleniu na leki ? Poradnik Pacjenta

Kiedy zaczynają nam dokuczać problemy zdrowotne, a domowe sposoby leczenia zawodzą, udajemy się do lekarza, licząc na profesjonalną pomoc. Wdrażamy zaleconą kurację, ale wkrótce okazuje się, że nasz organizm nie toleruje przepisanego lekarstwa, czego wynikiem jest odczyn alergiczny, a ten może być dla naszego zdrowia, a nawet życia bardzo niebezpieczny!

Alergia polekowa, a nadwrażliwość

Alergię definiuje się jako gwałtowną reakcję organizmu na jakikolwiek bodziec pochodzący np. z powietrza lub pożywienia. Bodźcem takim, czyli alergenem może być również dowolny składnik leku, który wiąże się z białkiem w ciele pacjenta i wywołuje natychmiastową odpowiedź układu odpornościowego.

Reakcja alergiczna może pojawić się w trakcie kuracji przepisanym lekiem, ale często zdarza się też już po zakończeniu leczenia. Nie ma też większego znaczenia, postać leku, gdyż uczulenie może wystąpić zarówno po zażyciu tabletek, jak i kapsułek, maści czy iniekcji podskórnych lub domięśniowych.

Poza alergią możemy mieć również do czynienia z nadwrażliwością, są to jednak dwie różne reakcje, których objawy są podobne, jednak nadwrażliwość nie wiąże się z reakcją układu odpornościowego.

Należy także pamiętać, aby nie mylić alergii polekowej ze skutkami ubocznymi, opisanymi w ulotkach informacyjnych dołączonych do leku!

Mechanizm alergii na leki

Najmocniej alergizują leki zawierające metale ciężkie, sulfonamidy i niektóre penicyliny oraz leki oparte na białkach, np. surowice odpornościowe i hormony. Czynnikiem uczulającym są też barwniki lub konserwanty, dodawane do leków. Substancje te rozpoznawane są przez układ odpornościowy jako zagrożenie, które trzeba zwalczyć, a zmiany alergiczne są właśnie konsekwencją tej „walki”.

Jakie lekarstwa najczęściej uczulają?

Do najczęściej uczulających lekarstw zalicza się:

• Antybiotyki takie jak penicyliny, tetracykliny i inne,
• Leki przeciwbólowe,
• Leki przeciwzapalne,
• Niektóre leki przeciwpadaczkowe,
• Barbiturany,
• Makrolidy.

Objawy alergii polekowej

Obecnie szacuje się, że w na świecie ok. 10 % populacji jest uczulonych na leki, a najczęściej obserwowanymi reakcjami alergicznymi są:

• pojawiające się na ciele kilka dni po zakończeniu kuracji zmiany plamiasto-grudkowe,
• swędzące bąble i obrzęki, tzw. pokrzywka,
• rumień wielopostaciowy obejmujący zwykle kończyny,
• wyprysk kontrastowy widoczny w postaci grudek, pęcherzyków i rumienia,
• napady astmy oskrzelowej z towarzyszącym mu ostrym nieżytem nosa,
• zapalenie spojówek,
• zmiany w morfologii krwi, np. anemia polekowa, spadek liczby płytek krwi, obniżenie ilości białych krwinek.

Kiedy udać się do lekarza

Jakikolwiek z wymienionych wyżej symptomów wymaga natychmiastowej konsultacji z lekarzem! Jeśli ten będzie podejrzewał alergię, warto udać się do alergologa w celu przeprowadzenia testów, które pozwolą stwierdzić, jaki składnik leku spowodował uczulenie.

Najbezpieczniejszą metodą weryfikacji czynnika uczulającego jest wykonanie testów z krwi. Polega on na pobraniu krwi, z której izolowane są komórki, powodujące alergię. Następnie komórki te poddaje się działaniu różnych leków i ich składników aktywnych. Po kilkunastu dniach prób laboratoryjnych, wiadomo już, jakie związki uczulają pacjenta. Na podstawie uzyskanych wyników, lekarz może zalecić kurację odczulającą lub zaaplikować lek, który nie zawiera alergenu.

Leczenie

Najważniejsze w leczeniu alergii oraz nadwrażliwości jest natychmiastowe odstawienie leku, który tę reakcję mógł spowodować. Następnie pacjent powinien dostać leki odczulające – przeciwhistaminowe lub glikokortykosteroidy. Jedynie w sytuacjach krytycznych, gdy pojawiają się objawy wstrząsu anafilaktycznego, należy niezwłocznie wezwać pogotowie i podać silne leki odczulające.

W zależności od reakcji organizmu na leczenie alergii lub nadwrażliwości lekarz zaleci odpowiednią kurację. Pamiętajmy, że nie można jej lekceważyć. Co więcej, po jej zakończeniu należy poprosić lekarza o skierowanie do poradni alergologicznej, aby zweryfikować, jaka substancja spowodowała taką reakcję organizmu. Ta wiedza może bowiem uchronić przed kolejnymi problemami, a nawet może ocalić pacjentowi życie!